Pijn willen we graag vermijden. Dus gaan we er snel aan voorbij. Ik pleit voor ‘zijn met je pijn’, én er het leiderschap over nemen. Hieronder leg ik het uit waarom dat beter werkt dan zo snel mogelijk je weer fijn willen voelen.
Onlangs werd er bij mij een pijn aangeraakt die ik er meestal goed onder houden kan, maar die af en toe in alle kracht terugkomt. Een oude pijn, een pijn die me steeds weer brengt naar een vroeger moment dat lastig is geweest voor me. Er wordt dan het meest kwetsbare stuk van wie ik ben aangeraakt. En dat is moeilijk.
Mijn pijn roept fundamentele vragen bij me op
Elke keer als dit gebeurt, roept het fundamentele vragen bij me op. Kwetsbaar zijn, durf ik dat? Kan ik dat? Kan ik hiermee zijn? Alles in mij schreeuwt ‘Nee, niet weer! Waarom moet ik keer op keer die pijn weer voelen?’ Maar ik weet deep down ook wel: de pijn gaat pas weg als ik mezelf open stel voor alle momenten waarop de pijn weer getriggerd wordt. Het is niet leuk, maar hoe meer ik me ertegen verzet hoe vervelender het wordt. Mijn pijn wil gezien worden. We willen pijn graag vermijden, helemaal tegenwoordig, maar het is een fundamenteel onderdeel van het leven. Iets wat we niet kunnen ontkennen door maar zo hard mogelijk te doen alsof het niet bestaat. Wat dat betreft heeft psychiater Dirk de Wachter absoluut een punt als hij in Trouw zegt ‘Er is niets mis om je af en toe ongelukkig te voelen.
Een slachtoffer ben ik niet, ik ben enkel degene die de pijn voelt
Hoe blijf ik dapper deze pijn elke keer weer aanschouwen, wetende dat dat is wat er nu van me gevraagd wordt? De aanpak: ik zal mezelf met liefde en mededogen benaderen. Zonder dat ik daarbij mezelf verlies in slachtofferschap van de situatie. Want een slachtoffer ben ik niet, ik ben enkel degene die de pijn en verdriet voelt.
Ik ben eigenaar van deze gevoelens. Niemand anders. Ik kan niet wijzen met de vinger naar de ander. Want alleen ík heb invloed op hoe ik me voel. Kan ik zijn met wat er is? Kan ik alle verhalen die er omheen zitten loslaten, zodat ik alleen de kale pijn kan ervaren in mijn lijf? Voelen vanuit mijn lichaam, niet voelen vanuit mijn denken? Acceptatie heeft te maken eigenaar worden van de gevoelens die er zijn. En ja zeggen tegen de pijn, zodat er ruimte ontstaat om deze met vriendelijkheid onderzoeken.
Word je eigenaar van je pijn of wil je je alleen snel weer ‘fijn’ voelen?
Er is een verschil tussen eigenaar worden van je pijn, of handelen vanuit je instinct om alles snel weer fijn te laten voelen. Handelen vanuit reactief gedrag zorgt ervoor dat je hard gaat werken om de pijn niet te voelen, om je te richten op positiviteit zodat je je snel weer beter voelt. Met het gevaar dat het je niet lukt, en ook daar ondervind je dan lijden in: ‘Ik heb gefaald.’ Het gevoel blijft aanwezig. Resultaat: je bent dan dubbel aan het lijden. De oorspronkelijke pijn én de gedachte over het lijden. Over dat het zo snel mogelijk weer oké moet zijn. Wanneer je eigenaar wordt van de pijn, kun je jouw ervaring erkennen om dan te kunnen overgaan tot een wijze handeling. ‘Neem je gevoel waar’ en accepteer dat er naast blije gevoelens ook echt nare gevoelens aanwezig kunnen zijn.
Hoe de pijn of situatie ook is, acceptatie stelt je in staat om vriendelijk en met een zuiver bewustzijn te voelen wat er nodig is. En soms is dat alleen aanwezig zijn bij wat er is.
Een prachtig gedicht van Mary Oliver wil ik je niet onthouden:
The Old Poets Of China
Wherever I am, the world comes after me. It offers me its busyness. It does not believe that I do not want it. Now I understand why the old poets of China went so far and high into the mountains, then crept into the pale mist.
– Mary Oliver –